Maialen Berasategi Catalán.
HIRUDIA

Konplexugabezia handixeagoa

2018ko irailaren 13a
00:00
Entzun
Iraila. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza. Ikasturte-hasiera. Lengua Castellana y Literatura: klasikoetan klasikoenak eta gaur egungo idazleen perlak, helduentzako literatura ugari, nobelak, ipuinak, teatroa (!), poema jolastiak eta elegiak, genero epistolarra, hizkera han-hemengoak, erromantizismoaren ekaitzak, errealismo magikoa, errimak, zangalatrauak, gerrak, irrits biziak, bakeak, oihanak, gabardinak, maitasun tragikomikoak, kultura urrunak, inzibilizazio gertukoak, otorduak, intrigak, haurridetasun tiranikoak, itsasoak, ahapaldi barrokoak, elkarrizketa gardenak, esaldi kilometrikoak eta labur-laburrak, pertsonaia pikaroak, zabarrak, goibeltsuak, sugegorriak, fin-finak, sinpatikoak, heroiko-patetikoak, malenkoniatsuak, mesfidatiak, suizida emozionalak, hiztegian begiratu beharreko lexiko ezezagun mordoa (!), neologismoak, hitz xaharrak, moraleja perspektibaz landuak, makromundu erreferentzial bat mikromundu erreferentzialez gainezka.

Iraila. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza. Ikasturte-hasiera. Euskara eta Literatura: nerabeentzako liburuak, gaur egungoak ia denak, esaldi motzak, uniformetasuna, orrialde gutxi, hiruzpalau pertsonaia-arketipo, nobelak eta nobelak, hilekoa, alkohola, drogak, (hetero)sexualitatearen deskubrimendu liluragarria, (homo)sexualitatearen deskubrimendu beti problematizatua, lotsa, beldurrak, juerga, hiztegiekin ahalik eta denbora gutxien xahutzeko moduko lexikoa, ikasbide pedagogikoak, misterioren bat tarteka, perlaren bat oso tarteka.

Halaxe izaten zen gure garaian eta gure inguruan, behintzat (hiperbolizazio-ukitutxo batez deskribatuta, zuen baimenarekin). Jakina, orain bezala orduan ere, euskaraz bazegoen literatura aberatsa, genero eta molde askotakoa, ñabarduraz eta pertsonaia interesgarriz josia, eta gaztelaniaz bazeuden nerabeentzako eleberri zozo samarrak ere, ezin konta ahal. Baina, kasualitatez, molde batekoak irakurrarazten zizkiguten euskaraz, eta bestekoak gaztelaniaz.

Lehen ondorioa: literaturazale eta irakurzale ez ziren gehienak ez ziren zaletzen, ez gaztelaniaz eta are gutxiago euskaraz; literaturazaleek eta irakurzaleek, berriz, zenbait pizgarri aurkitzen zituzten gaztelania-eskoletan, eta erredundantzia eta protokoloa, oro har, euskara-eskoletan.

Bigarren ondorioa: euskaraz justu samar moldatzen zirenak hortxe geratu ohi ziren, beren justutasunaren atakan ez aurrera eta ez atzera; euskaraz hobetoxeago moldatzen zirenek ere nekez izaten zuten aukerarik gehiago ikasteko; baina hori bai: gaztelaniaz ikasle guzti-guztiek ikasten zuten, aldez edo moldez, nahi gabe ere.

Agian, aldatuak dira gauzak gaur egun. Egoera, seguru, ez da berdina izango eskola guztietan, eta, irakaslea zein den ere, halakoa edo holakoa izango da ikasturterako literatur plana. Ez da ahaztu behar, gainera, ikasle guztiak ez direla inondik ere berdin moldatzen euskaraz, eta, nola ez, gaztelaniak eta haren literaturak berekin daukatela (hezkuntzan ere) estatuaren gihar sendoa, inperio izan denaren makineria efiziente eta efikaz osoa beti martxan eta prest. Guztiz litzateke bidegabea, beraz, erantzukizun osoa eskolari egoztea (horretarako joera handitxoa ez ote dugun azkenaldian), aintzat hartu gabe, besteak beste, ezertxo ere irakurtzen ez duten guraso horiek, edo literatura eta prentsa beti temati erdaraz irakurtzen duten euskaldun peto horiek, edo utzikerian eta asimilatuaren iraunbidean goxo funtzionatzen duten instituzio eta agintari horiek, besteak beste.

Erantzukizunak erantzukizun, igual zor diogu geure buruari konplexugabezia handixeagoa eta anbiziogabezia txikixeagoa. Hasteko eta bat, ez legoke sobran gure gazteak umetzat, ezjakintzat eta homogeneotzat hartzeari uztea. Cien años de soledad gustura irakurri duten nerabeei zergatik ukatu, bada, Otto Pette eta Jenisjoplin leitzeko plazera?
Iruzkinak
Ez dago iruzkinik

Ordenatu
0/500
Interesgarria izango zaizu
Nabarmenduak
Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.